Een impressie van de Donjon op het Valkhof in Nijmegen © Jeroen de Groot

Kans herbouw donjon richting nul door hoge archeologische kosten

NIJMEGEN - De herbouw van de donjon in het Valkhofpark in Nijmegen die al twaalf jaar op de agenda staat, lijkt een vrijwel onmogelijke opgave te worden. De initiatiefnemers spreken over 'nieuwe, zeer lastige hobbels'.

Rob Jaspers 14-02-18, 09:49 Laatste update: 09:55

De strenge archeologische eisen die de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed voor het graven in het park stelt, zorgen voor enorme onderzoekskosten die vooraf bovendien niet precies zijn in te schatten.

Volgens voorzitter Stef Cuppens van de Stichting Donjon gaat het mogelijk om enkele tonnen. De stichting heeft daar vooraf geen rekening mee gehouden. Er is slechts een kleine 30.000 euro gereserveerd voor de archeologische opgravingen.

Tegenvaller

De tijdelijke steigerdonjon trok in 2004 enorm veel publiek. Uiteindelijk leidde dit na een referendum tot herbouwplannen van de reuzentoren op het Valkhof. © Cees Mooij

Cuppens spreekt van een forse tegenvaller, de zoveelste. Hij heeft ook nog geen idee hoe dit 'gat' gevuld moet worden. Toch geeft hij de hoop op de herbouw van de middeleewse reuzentoren die 1796 plat ging, nog niet op. ,,Het wordt lastig, maar misschien is dit archeologisch onderzoek ook wel een uitdaging. Wie weet welke bijzondere zaken we aantreffen en hoe we daarmee het publiek kunnen verrassen. Het gaat hier toch om een plek van de oorsprong van Nijmegen.’’

Aanvankelijk dacht de Stichting Donjon, een samenwerkingsverband van Nijmeegse ondernemers onder leiding van het NVOB Cultuurfonds en RoyalHaskoningDHV, dat de bouwput voor de donjon, circa 30 bij 20 meter, nauwelijks archeologisch onderzoek zou vereisen. Bij de afbraak van de Valkhofburcht is de heuvel immers ter plekke met twee meter opgehoogd. In de Tweede Wereldoorlog lagen er bovendien veel loopgraven en is er flink met grond geschoven.

Grote betekenis

Maar gemeentelijke archeologen en de Rijksdienst hebben intussen vastgesteld 'dat de oude originele grond is teruggestort'. De grond bij de trap is in 2014 gezeefd en daarbij zijn maar liefst 2.700 vondsten verzameld. Die geven volgens de archeologen een goed beeld van de bewoning op het Valkhof vanaf het begin van de jaartelling. Het bevestigt de betekenis van het Valkhof als Rijksmonument en als de meest bijzondere historische plek van Nederland.

Als de archeologen bij het graven op 'verrassende, niet verwachte resten van de burcht of Romeinse verleden' stuiten, kan de opgraving stilgelegd worden. In ieder geval is dan bij elke volgende stap overleg met de Rijksdienst nodig. Dat kost tijd en ook weer extra geld.

Publieksopgraving

Om al die extra kosten te dekken, denkt Cuppens aan een 'publieksopgraving'. Bezoekers kunnen dan tegen betaling mee graven, zeven, meekijken en uitleg krijgen over de vondsten. Maar archeologen waarschuwen voor zo'n aanpak in dit park. Daarbij wijzen ze op het oorlogsverleden van de heuvel en dan met name op de periode september 1944. Het park was een enorm strijdtoneel. De vraag is nu of er niet nog veel munitie, niet ontplofte bommen en granaten liggen. Het archeologisch opgraven vergt daarom strikte veiligheidsmaatregelen. Publiek zou daarom wel eens op afstand moeten blijven.