Kerstboodschap Radboudneuroloog Bas Bloem: Bezuinigen op kunst is slecht voor volksgezondheid

Dat betoogt Radboudumc-neuroloog Bas Bloem. Hij doet dat met mede-auteurs schrijver Ilja Pfeijffer en de Zwitserse collega Paul Krack. Hun pleidooi voor een ruimhartig cultuurbeleid als fundament voor gezondheid is opgenomen in het prestigieuse kerstnummer van wetenschapsblad British Medical Journal (BMJ). 

Bas Bloem, in 2011 Nijmegenaar van het jaar, is bekend als arts van Parkinson-patiënten. De hoogleraar wijst er bij de onderbouwing van zijn opmerkelijke stellingname op dat kunstenaars minder vaak de ziekte van Parkinson krijgen. De ziekte waarbij beweging verstoord raakt en iemand's handen kunnen gaan trillen, ontstaat doordat de aanmaak van dopamine in de hersenen hapert. Bloem: ,,Dopamine is essentieel voor goed kunnen bewegen. Maar het is ook de benzine voor een creatieve geest.” Omdat kunstenaars hun creativiteit doorlopend aanspreken, is volgens de hoogleraar bij hen bovengemiddeld de aanmaak van voldoende dopamine verzekerd. 

Cultuur als partner voor de geneeskunst - in het artikel met hoofdletters: geneesKUNST - biedt volgens Bloem bovendien nieuwe behandelkansen. ,,Parkinsonpatiënten die voorheen niets met kunst hadden, gaan dankzij de dopaminebehandeling ineens hun creativiteit aanboren door te schilderen, beeldhouwen of fotograferen. Cultuur verrijkt hun leven als patiënt.” 

En met cultuur als compagnon denkt Bloem ook de diagnostiek te kunnen verbeteren. ,,Bijvoorbeeld Salvador Dali bleek op latere leeftijd de ziekte van Parkinson te hebben. Aan schilderijen die hij eerder maakte, hadden artsen al kunnen zien dat zijn ‘signatuur’ anders werd, simpeler. Dat was een voorbode voor de ziekte van Parkinson.”

Het kerstartikel in BMJ is gebaseerd op een voordracht die Bas Bloem in augustus hield tijdens het Edinburgh Culture Festival. Hier waren ministers van cultuur uit de hele wereld verzameld. Bloem hield de voordracht met Julian Herman, voormalig concertmeester van het Nederlands Philharmonisch Orkest, tevens Parkinson-patiënt. 

Herman laat volgens Bloem zien dat goed kijken naar iemands creatieve verleden de behandeling kan verbeteren. ,,Veel dokters kijken vooral naar of algemene symptomen als trillen met de dopaminedosering onder controle komen. In overleg met Herman heb ik bewust gezocht naar de dosering waarmee Julian weer goed viool kon spelen. Dat was voor hem het belangrijkste.” 

Herman trad in Edinburgh voor het eerst sinds de ontdekking van zijn ziekte weer in het openbaar op. Met succes, hij kreeg een staande ovatie.

De boodschap van Bas Bloem is in onderstaande video te zien vanaf minuut 37.40.