Waarom vertonen topsporters grensoverschrijdend gedrag?
Afgelopen weekend was het weer raak. Jorge Masvidal, een Amerikaanse UFC-vechter, viel een collega backstage aan. Topsporters die zich misdragen is van alle tijden, maar waar komt dat gedrag vandaan? ,,Dit excessieve gedrag is deels te wijten aan de enorme hoeveelheid stress die topsporters ervaren”, weten Neuropsycholoog Erik Scherder en Sportpsycholoog Ruud den Hartigh.
De bijtincidenten van Luis Suárez, de kopstoot van Zinedine Zidane, de diverse voorvallen rondom Mario Balotelli, de mishandeling van Koen Everink door Badr Hari, Conor McGregor die zich herhaaldelijk buiten de UFC-kooi misdroeg - de lijst is te lang om op te noemen.
Allemaal topsporters die binnen en buiten de sport grensoverschrijdend gedrag vertonen. Er zijn vooralsnog geen wetenschappelijke onderzoeken die dit fenomeen hebben onderzocht, omdat de geschetste situaties zo specifiek en extreem zijn. Toch proberen neuropsycholoog Erik Scherder en sportpsycholoog Ruud den Hartigh te verklaren waar dit grensoverschrijdend gedrag vandaan komt.
Niet sportgebonden
Allereerst wil Dr. Scherder benadrukken dat agressiviteit binnen en buiten de wedstrijd mens- en niet sportgebonden is. Daarmee wil hij het stigma over negatieve excessen bij de vechtsport doorbreken. ,,Kijk naar Rico Verhoeven, hij komt zachtmoedig en positief over en weet goed om te gaan met de druk die de sport van hem vergt.” Volgens hem is de enorme druk die sporters wordt opgelegd de grootste factor die bijdraagt aan het escalerende gedrag van enkele topsporters.
,,We vragen ontzettend veel van sporters. Het publiek heeft torenhoge verwachtingen van een topsporter. Ze worden als helden vereerd. Door de enorme druk van buitenaf komen systemen onder druk te staan en dan is het soms niet onlogisch dat een persoon een uitschieter maakt. De remmende systemen komen er onder te lijden en als mens ga je op een lager niveau functioneren. Het valt te vergelijken met drugs- en alcoholgebruik, die middelen halen ook de cortex onderuit. Dat kan ervoor zorgen dat je de meest idiote dingen doet. Niet om het goed te praten, maar die enorme spanning en druk zorgen ervoor dat er minder nodig is voordat iemand escaleert,” vertelt Scherder.
Tipping point
Het punt waarop iemand escaleert wordt ook wel het kantelpunt genoemd. Deze wordt bereikt door een samenloop aan omstandigheden, weet ook Den Hartigh. ,,Elk mens heeft een zogenaamd tipping point, een kantelpunt waardoor een persoon zich niet gedraagt zoals hij of zij zich hoort te gedragen. Stel je bent agressief aangelegd en iemand roept iets negatiefs naar je, dan geraak je sneller over zo’n punt en kun je iemand bijvoorbeeld een klap verkopen, wat bij Jorge Masdival het geval was. Bij hem gebeurde het vlak na de wedstrijd en dan stroomt er nog volop adrenaline door je bloed. Dan kan het zijn dat je eerder het tipping point bereikt.”
Leren beheersen
Binnen de sport is beheersing van groot belang. Als topsporter moet je je daar mentaal op proberen voor te bereiden en zodoende immuun worden voor mogelijke scenario’s, weet Den Hartigh. ,,Je kunt je tipping point ook verleggen. Dat is een belangrijk onderdeel binnen de sportpsychologie. Neem bijvoorbeeld Roger Federer, die sloeg vroeger zijn rackets kapot als het niet liep zoals hij wilde. Nu is hij de rust zelve. Door middel van mentale training is het mogelijk om meer controle over jezelf te krijgen. Als sporter moet je leren om te gaan met zoveel mogelijk situaties en externe factoren die een rol kunnen spelen bij je wedstrijd. Stel je relatie is net op een vervelende manier uitgegaan en je tegenstander roept daar iets over om je uit je concentratie te halen. Daar moet je als topsporter op voorbereid zijn.”
Leeftijd speelt daarbij ook een rol, vult Scherder aan. ,,Je brein groeit door tot je dertigste, dan is het remmende effect van je hersenen pas volledig ontwikkeld. Als je gaat kijken naar de cijfers van verkeersongevallen, dan zie je een piek bij jonge mannen tussen de achttien en twintig jaar. Zij zijn in de bloei van hun leven en fysiek sterker geworden. Als je jonger bent, ben je pittiger in je reactie en heb je nog niet echt een remming. Naarmate je ouder wordt, kun je je gedrag beter controleren en beschik je over meer zelfreflectie.”
Maar ook daar zijn uitzonderingen. Toen Zinedine Zidane zijn beruchte kopstoot gaf tijdens de WK-finale van 2006, uitgerekend in zijn laatste wedstrijd ooit, was hij 34 jaar oud. ,,Het is gewoon moeilijk om een vinger op te leggen waarom iemand zich zo gedraagt. Het is per individu verschillend en er zijn diverse factoren, waaronder stress, die een rol kunnen spelen. Feit is wel dat het veroorzaakt wordt, omdat je systemen kwetsbaar zijn,” vertelt Scherder. Dat beaamt ook Den Hartigh. ,,Als je nu aan Luis Suárez zou vragen waarom hij destijds Otman Bakkal of Giorgio Chiellini beet, kan hij je daar geen verklaring voor geven. Daar valt ook bijna geen verklaring voor te geven. Ieder weldenkend mens zou nooit zoiets doen”, sluit Den Hartigh af.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Sifan Hassan laat FBK Games schieten: ‘Ze heeft het na Tokio mentaal en fysiek zwaar gehad’
Tweevoudig olympisch kampioene Sifan Hassan is dit jaar niet te zien op de FBK Games. Voor de winnares van olympisch goud op de 5000 en 10.000 meter in Tokio was bedacht dat ze op het atletiekgala op 6 juni in Hengelo een 10.000 meter zou lopen, maar ze ziet daarvan af. ,,Ze is er nog niet klaar voor”, zei Ellen van Langen namens de organisatie. -
Met samenvatting
De voorzichtige wederopstanding van Mercedes: ‘Het middenveld zijn we nu wel ontstegen’
Wie het wilde zien, zag een voorzichtige wederopstanding van Mercedes in Spanje. George Russell derde, Lewis Hamilton vijfde na een lange inhaalrace. ,,De periode van alleen maar problemen oplossen is voorbij, nu gaan we vermogen brengen.’’ -
PREMIUMmantelzorg
‘Ik heb het idee dat ze het op mijn werk zien alsof ik twee extra vrije dagen heb’
Werk combineren met de zorg voor een van je ouders of kind, veel Nederlanders doen het. Makkelijk is het allesbehalve. 10 procent van de werkende mantelzorgers denkt na over stoppen met werken. Wat kun je doen om het vol te houden? -
IndyCar
Rinus ‘Veekay’ van Kalmthout verwacht dat record van Arie Luyendijk in Indy 500 blijft staan
Rinus ‘Veekay’ van Kalmthout heeft zaterdag in de IndyCar indruk gemaakt tijdens de kwalificatie op de Indianapolis Motor Speedway. De Nederlander zette de op twee na hoogste snelheid ooit neer. -
PREMIUM
Max Verstappen de gelukkigste na race vol pech: ‘Ons geschenk is nu voor de helft teruggegeven’
Vijf weken terug werd er al voorzichtig aan titelprolongatie getwijfeld, toen Max Verstappen 46 punten achter Charles Leclerc stond. Na zijn dubbelslag in Spanje staat hij dankzij wat geluk plots zes punten voor. ,,Zo zie je maar dat het WK zomaar weer om kan slaan.”
-
De zin en onzin van een digitaal notitieblok
Ze duiken steeds vaker op, digitale notitieblokken: tablets puur om aantekeningen op te maken. Waarom kan dit handiger zijn dan pen en papier? -
Met video
Middag met twee gezichten voor Max Verstappen: ‘Met goede strategie toch nog op eerste plek gekomen’
Drie op een rij, voor de tweede keer in zijn carrière, en de leiding in het wereldkampioenschap. Wat voor Max Verstappen begon als een middag vol irritaties, eindigde dan toch nog in euforie. ,,Uiteindelijk zijn we met de goede strategie alsnog op de eerste plek uitgekomen.” -
PREMIUM
De rentes gaan weer omhoog, wat betekent dat voor ons spaargeld?
De tijd van negatieve rentes lijkt voorbij. Wereldwijd moet weer betaald worden voor geleend geld. Wie profiteert daarvan en wie betaalt de rekening? Vier vragen over de stijgende rente.