4 jaar na de moord op Humeyra: straf voor doodslag van 15 naar 25 jaar

De discussie om de straf op te hogen wakkerde verder aan na de moord op het 16-jarige Rotterdamse meisje Humeyra. Haar ex-vriend Bekir E. doodde haar na maanden van stalking, maar de rechter vond het aanvankelijk niet bewezen dat E. met voorbedachten rade had gehandeld en achtte alleen doodslag bewezen. E. kreeg aanvankelijk 14 jaar cel en tbs. Wel oordeelde het gerechtshof later alsnog dat er sprake was van moord, waarna die straf hoger uitpakte.

Na het vonnis in de Humeyra-zaak, zette het kabinet Rutte-3 daarom koers uit: de strafmaat voor doodslag moest omhoog. ,,Een moord en een doodslag kunnen echter dusdanig veel gelijkenis vertonen dat een groot verschil tussen de gevangenisstraffen niet goed is uit te leggen”, zei toenmalig minister Ferd Grapperhaus (Justitie).

Niet iedereen is die mening toegedaan, sterker: coalitiepartijen zijn zelfs verdeeld. D66 vindt de strafverzwaring overbodig, omdat het zelden voorkomt dat rechters zich beknot voelen door het huidige, lagere maximum. Toch stemde een ruime meerderheid in de Tweede Kamer in met het plan, ook in de Eerste Kamer lijkt er genoeg steun te zijn.   

Wat meespeelt voor tegenstanders is dat er ook nog zwaardere straffen mogelijk zijn bij zogeheten ‘gekwalificeerde’ doodslag. Daarvan is bijvoorbeeld sprake als het doden van het slachtoffer tot doel heeft deze te laten zwijgen over een ander misdrijf waarmee het gepaard ging, bijvoorbeeld een verkrachting, overval of inbraak. Dan kunnen rechters ook nu al 30 jaar opleggen.

Toch wijzen voorstanders van zwaardere straffen voor doodslag er op dat het steeds moeilijker is geworden iemand voor moord te veroordelen. Het grote verschil tussen moord en doodslag is dat iemand bij moord met ‘voorbedachte raad’ handelde. Ofwel: hij of zij had het plan iemand te doden.

Maar de Hoge Raad heeft door een uitspraak in 2012 de lat nog iets hoger gelegd en geoordeeld dat rechters zeker moeten weten dat een dader niet handelde in een ‘gemoedsopwelling’. Een dader, vond de Raad, moet daadwerkelijk hebben kunnen nadenken over de gevolgen van zijn misdaad. Dat is soms lastig vast te stellen.

Overigens laait de roep om zwaardere straffen eens in de zoveel jaar op. Ook de roep om de maximale tijdelijke celstraf voor moord op te hogen naar veertig jaar klonk het laatste decennium wel eens, maar uit onderzoek bleek dat rechters in ons land de laatste jaren gemiddeld al ‘significant’ vaker zwaardere straffen zijn gaan opleggen in zowel moord- als doodslagzaken. Voor moord kan trouwens ook nog steeds levenslang worden opgelegd, al moet sinds enkele jaren na 2016 na 25 worden beoordeeld of iemand toch niet mag gaan werken aan terugkeer in de samenleving.

Vlak voor de stemming in de Tweede Kamer legde verslaggever Victor Schildkamp uit waarom dit belangrijk is: