D66’er Thom de Graaf nieuwe onderkoning van Nederland 

Dat De Graaf de topfunctie zou krijgen, hing al een tijdje in de lucht. Als vicevoorzitter wordt hij de belangrijkste adviseur van het kabinet en vertrouwenspersoon van koning Willem-Alexander. Hij volgt Piet Hein Donner op, die in oktober met pensioen gaat.

Al tijdens de formatie zou D66-voorman Alexander Pechtold zijn partijgenoot naar voren hebben geschoven. Coalitiepartners VVD, CDA en ChristenUnie spraken toen af geen tegenkandidaten te steunen. Binnen de Raad van State ontstond ophef over die gang van zaken.

Ontevreden leden van de Raad vroegen PvdA’er en oud-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem om ook een gooi te doen naar het vicevoorzitterschap. Dijsselbloem maakte publiekelijk bekend te hebben gesolliciteerd. Nu blijkt dat hij kansloos was: De Graaf was en bleef de gedoodverfde kandidaat.

Begonnen als wetenschappelijk medewerker aan de rechtenfaculteit in zijn woonplaats Nijmegen, doorliep De Graaf een lange mars door de instituties om de publieke zaak te dienen. Als achtereenvolgens raadslid, Kamerlid, fractieleider, minister en vicepremier, burgemeester, senator en tegenwoordig voorzitter van de Vereniging Hogescholen, is hij gepokt en gemazeld. Ook is hij fractievoorzitter namens D66 in de Eerste Kamer.

Ondanks zijn bestuurlijke ervaring is er ook kritiek. Zo was De Graaf in het verleden groot criticaster van de monarchie. In 2000 zette hij grote druk op het koningshuis. Hij wilde onder meer dat de koning niet langer lid zou zijn van de regering. Ook zou de koning geen voorzitter van de Raad van State meer mogen zijn. Daar is het nooit van gekomen.

Nu wordt De Graaf zélf de belangrijkste vertrouwenspersoon en adviseur van de koning.  ,,De vicevoorzitter moet een vertrouwenspersoon van de koning zijn, die in volstrekte geslotenheid kan opereren", aldus Twan Tak, emeritus hoogleraar staatsrecht aan de Universiteit Maastricht.