Formatie gaat woensdag verder, Remkes wil ‘werk van voorganger Hamer niet overdoen’

De kans op een minderheidskabinet is wel flink geslonken, zeggen Haagse bronnen tegen deze site. Er zou aan de formatietafel opnieuw worden gekeken naar een kabinet dat kan rekenen op een meerderheid in de Tweede Kamer. Wat Remkes precies bedoelt met ‘de varianten die onder zijn voorganger als informateur hebben gecirculeerd’, is onduidelijk. Remkes zei ook dat ‘in principe alle opties nog open’ zijn. Ex-informateur Mariëtte Hamer onderzocht de afgelopen maanden een groot aantal opties voor een meerderheidskabinet. 

Volgens VVD-leider Mark Rutte zijn er vandaag ‘goede gesprekken gevoerd’. Meer wilde hij niet zeggen. ,,Wij hebben heel intensief gesproken vandaag’’, meldde D66-leider Sigrid Kaag. ,,We gaan woensdag verder. Ik heb vanuit D66 onze positie toegelicht, ook het opheffen van de blokkade op de ChristenUnie. We hopen in goede samenwerking verder te kijken.’’ CDA-leider Wopke Hoekstra sprak van ‘goede, constructieve gesprekken’ en wilde verder niets kwijt.

Onze parlementair verslaggever Peter Winterman vertelde vanochtend al uitgebreid over de formatie:

Nadat Kaag afgelopen zondag aangaf geen heil meer te zien in een minderheidskabinet, is de kans op zo’n kabinet - met slechts twee of drie partijen - flink verkleind. Vandaag vergaderden de leiders van VVD, D66 en CDA tot laat in de avond over de formatie. 

Volgens Haagse bronnen was ‘aan het begin van de middag’ al de conclusie getrokken dat een minderheidskabinet kansloos lijkt. Bij de Algemene Politieke Beschouwingen vorige week had het demissionaire kabinet grote moeite om een meerderheid te vinden voor de begroting van volgend jaar. En die meerderheid is er in de Eerste Kamer nog altijd niet. ,,Het is pijnlijk duidelijk geworden dat een minderheidsconstructie gewoon niet kan werken zonder stabiele, voorstelbare steun in het parlement’’, zei Kaag daar zondag over.

Dat bezorgt informateur Johan Remkes een probleem: hij kreeg eerder deze maand van de Tweede Kamer de opdracht om alléén de mogelijkheden voor een minderheidskabinet te onderzoeken. ,,Als nu toch weer een meerderheidskabinet in beeld komt, moet de Tweede Kamer daar eerst opdracht voor geven’’, stelt een Haagse bron.

Kortom: Remkes zou dan een eindverslag moeten opstellen waarin hij tot de conclusie komt dat een minderheidskabinet niet haalbaar is. Vervolgens moet de Kamer daarover in debat, waarna Remkes - of iemand anders - de opdracht krijgt om aan de slag te gaan met het formeren van een meerderheidskabinet. Het kan ook zijn dat Remkes al die stappen overslaat en meteen aan het formeren slaat, maar die kans wordt klein geacht.

De grote vraag is nu - ruim zes maanden na de verkiezingen - wélke partijen kunnen gaan onderhandelen over een meerderheidskabinet. Als het aan D66-leider Kaag ligt, zijn dat er zes: VVD, D66, CDA, PvdA, GroenLinks en ChristenUnie. Kaag deed dat voorstel zondag bij een partijbijeenkomst in Amsterdam en noemde het een ‘concessie’.

Volgens andere partijen valt het met die ‘concessie’ wel mee. Kaag meldde namelijk in augustus al op de D66-website dat ze vóór de zomer een voorstel had gedaan om te gaan onderhandelen met de zes partijen. Dat voorstel werd toen afgewezen door VVD en CDA.

En ook nu hebben VVD-leider Mark Rutte en CDA-voorman Wopke Hoekstra weinig trek in besprekingen met zes partijen. Zo zei Rutte eerder al dat hij een kabinet met vijf partijen ‘te instabiel’ vindt. Nóg een partij erbij zou zijn afkeer alleen maar vergroten. Bovendien hebben Rutte en Hoekstra allebei een voorkeur voor een doorstart van het huidige demissionaire kabinet: met VVD, D66, CDA en ChristenUnie.

D66-leider Sigrid Kaag sprak zondag op een partijbijeenkomst in Amsterdam over een brede meerderheidscoalitie: 

D66-leider Kaag sloot zo’n doorstart zondag niet uit: ,,Als je met zes begint - zonder een dictum te geven waar het niet mag eindigen en wel mag eindigen - zijn natuurlijk alle variaties mogelijk’’, zei ze toen. Rutte en Hoekstra gaan daarom het liefst meteen praten over een doorstart van het huidige kabinet. Zij vinden het niet nodig om ook met PvdA en GroenLinks om tafel te gaan. Of VVD, CDA en D66 daarover tot een compromis kunnen komen, is nog onduidelijk.

Vandaag opperde informateur Remkes bij de drie opnieuw de mogelijkheid van een ‘extraparlementair kabinet’: in zo’n kabinet schuiven ministers aan van allerlei verschillende partijen. Zij schrijven géén uitgebreid regeerakkoord en moeten voor plannen steeds op zoek naar een meerderheid in de Tweede en Eerste Kamer. Remkes: ,,Er zijn nog allerlei creatieve varianten denkbaar, en daar gaan we woensdag verder over praten.’’

Bekijk hier al onze video’s over de politiek: