Zonnepark in weilanden bij Wilp, onder de rook van Deventer © FOTO HISSINK

Kamer schrikt van opkopen zonneparken door buitenlandse bedrijven: ‘Bijzonder onwenselijk’

Het kabinet moet strengere eisen stellen aan de bouw van zonneparken, zodat subsidies niet meer massaal naar het buitenland verdwijnen en inwoners financieel meer gaan profiteren. Dat stellen Kamerleden na onderzoek van deze krant, waaruit zaterdag bleek dat veel zonneparken worden opgekocht door buitenlandse investeerders waardoor omwonenden buitenspel staan.

Paolo Laconi 17-01-21, 08:00 Laatste update: 17-01-21, 12:32

CDA-Kamerlid Agnes Mulder is ervan geschrokken dat Nederlandse zonneparken op grote schaal worden opgekocht door buitenlandse bedrijven. Ze heeft Kamervragen gesteld en wil dat het kabinet actie onderneemt.

Volgens Mulder komen belangrijke zaken zoals bewonersparticipatie, financieel mee profiteren door de omgeving en een goede ruimtelijke inpassing in gevaar door de gang van zaken. ,,Bijzonder onwenselijk”, stelt ze. Mulder vraagt minister Cora van Nieuwenhuizen (de opvolger van de afgetreden Wiebes) met voorstellen te komen die ervoor zorgen dat niet nóg meer zonneparken aan het buitenland worden verkocht, maar juist lokaal worden opgezet.

,,Het CDA is groot voorstander van burgercoöperaties die participeren in zonneparken. Maar dan moeten die niet buitenspel worden gezet door buitenlandse bedrijven die hier alleen voor de winsten naartoe komen”, aldus Mulder.

Subsidie

Het draagvlak staat onder druk, de ruimtelijke inpassing ook en het streven naar 50 procent lokale financiële participatie wordt niet gehaald
Mark Harbers, VVD

Uit onderzoek door deze krant, waarover zaterdag werd bericht, blijkt dat van de 33 grootste zonneparken 79 procent in buitenlandse handen is. Daarmee verdwijnt maximaal 889 miljoen euro aan subsidiegeld naar het buitenland. Projectontwikkelaars en investeringsfondsen uit met name Duitsland, China, Engeland en Scandinavië azen op Nederlandse zonneparken.

Kamerleden reageren geschrokken en vrezen dat de praktijken het draagvlak voor de energietransitie schaden. ,,Het draagvlak staat onder druk, de ruimtelijke inpassing ook en het streven naar 50 procent lokale financiële participatie wordt niet gehaald”, stelt VVD-Kamerlid Mark Harbers.

Hij wil dat de subsidieregeling voor duurzame energieprojecten wordt aangepast zodat gewaarborgd wordt dat de helft van een energieproject in lokaal eigendom is. Die afspraak is gemaakt in het klimaatakkoord, maar wordt in de praktijk niet gehaald. Slechts 4 procent van de productie door zonneparken is lokaal eigendom.

Naast windmolens op zee en zonnepanelen op daken, pleit Harbers ook voor kernenergie. ,,De oplossing is dat we ook kernenergie nodig hebben omdat we simpelweg de ruimte niet hebben voor zoveel grootschalige zonneparken.”

_{Tekst gaat verder onder kaartje.}

Buitenlandse investeerders kopen graag Nederlandse zonneparken. De bijbehorende subsidie verdwijnt naar het buitenland. © AD Graphics

Goudkoorts

PvdA-Kamerlid William Moorlag stelt vast dat er onder projectontwikkelaars en grondeigenaren ‘goudkoorts heerst’. ,,Veel projecten voor zonneparken zijn daardoor van de lokale werkelijkheid losgezongen.”

Ook Moorlag wil dat de overheid scherper stuurt. Zowel wat ruimtelijke ordening - waar komen de zonneparken? - als wat lokale participatie betreft. ,,Dat streven naar lokaal eigendom is nu veel te vrijblijvend. Het moet wettelijk geregeld worden zodat het juridisch valt af te dwingen. Anders gaan de slimme jongens met dollartekens in de ogen er steeds weer met de buit vandoor.”

Huishoudens betalen, grote buitenlandse investeerders profiteren. Dit soort praktijken zijn de bijl aan de wortel van het draagvlak
Sandra Beckerman, SP

Hij krijgt steun van Carla Dik-Faber van de ChristenUnie, die ook vindt dat er regels moeten komen die landschappelijke inpassing en participatie daadwerkelijk garanderen. ,,Zoals het nu gaat, dreigen we ons mooie landschap te verkwanselen aan zonneparken van buitenlandse investeerders die daaraan geen boodschap hebben. Dat schaadt ook de energietransitie, omdat met deze manier van werken het verzet in de samenleving alleen maar zal toenemen.”

SP-Kamerlid Sandra Beckerman spreekt van het ‘falende klimaatbeleid van Rutte’. ,,Het opkopen van zonneparken door buitenlandse bedrijven is een slechte ontwikkeling. Dit moet stoppen.”

Beckerman vreest dat de weerstand onder burgers groeit, waardoor het behalen van klimaatdoelen vertraging oploopt. ,,Huishoudens betalen, grote buitenlandse investeerders profiteren. Dit soort praktijken zijn de bijl aan de wortel van het draagvlak.”

Cowboys in de polder

Matthijs Sienot van D66 is milder. Volgens hem gaat de omslag naar schone energie snel en is dat goed voor het klimaat, maar: ‘zorg wel dat omwonenden profiteren’. ,,Voor buitenlandse bedrijven geldt dat net zo goed als voor Nederlandse. Niemand zit te wachten op cowboys in de polder”, aldus Sienot.

Tom van der Lee van GroenLinks stelt vast dat bij zonneparken hetzelfde gebeurt als bij de grote energiebedrijven. ,,Onze gas- en stroomvoorziening is vrijwel volledig in buitenlandse handen. Denk aan energiereuzen zoals Vattenfall en Eneco. De overstap naar hernieuwbare energie is een kans om onze energievoorziening weer in eigen handen te krijgen. Dat gaat niet vanzelf, dat vraagt investeringen in wind en zon.”

Volgens Van der Lee moet het streven naar 50 procent lokaal eigendom bij groene energieprojecten veel steviger worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld door extra eisen te stellen aan de subsidieregeling. ,,Ook zou het helpen om lokale energiecoöperaties via subsidies te helpen, waardoor zij beter in staat zijn energieprojecten van de grond te krijgen waar ook de lokale omgeving baat bij heeft.”