Vorige week kondigde PvdA-leider Lilianne Ploumen en GroenLinks-voorman Jesse Klaver aan in de formatie als één blok te opereren. In het verleden hebben de achterbannen van beide partijen al vaker opgeroepen om het samengaan van beide linkse partijen te onderzoeken. Ploumen en Klaver willen een begin maken aan ‘innige samenwerking’ nu beide partijen niet zonder elkaar in een nieuw kabinet willen stappen.

Ploumen hield haar achterban zaterdagmiddag voor dat dit niet betekent dat PvdA en GroenLinks ook zullen fuseren. Daarvoor is het nog veel te vroeg. Ook blijven beide fracties in de Tweede Kamer voorlopig apart opereren. Wel wees ze erop dat beide partijen al jaren veel samendoen in de Tweede Kamer en vaak hetzelfde stemmen. ,,Ik heb bij mijn aantreden als lijsttrekker beloofd samen met GroenLinks op te trekken. Het partijcongres heeft daar ook toe opgeroepen en in de verkiezingscampagne heb ik het de kiezer beloofd. Ik ga mijn belofte houden: de PvdA stapt niet in een regering zonder GroenLinks.’’

Of de twee linkse partijen nu ook gaan mee-onderhandelen over een nieuw kabinet is onzeker. Zowel de VVD, de grootste partij, als het CDA zijn niet enthousiast over samenwerking  met allebei de partijen. Maar ook als de twee partijen niet in een nieuw kabinet terechtkomen, blijven de twee fracties samenwerken, belooft Klaver. ,,Dat zetten we door. Dan wordt het een hele harde oppositie.”

Een voorstel bij de PvdA om niet met VVD-leider Mark Rutte in een kabinet te stappen, werd niet in stemming gebracht. Dat leidde bij een deel van de leden tot onvrede, maar een meerderheid vindt niet dat de leden zulke zware beslissingen nu mogen nemen.

Ploumen zei zelf ook liever niet met Rutte en de VVD in een kabinet te willen zitten: ,,Maar iedereen moet beseffen dat de kiezer heeft gesproken en dat een kabinet zonder de VVD simpelweg niet kan worden gevormd. Dus is de vraag: laten we rechts zijn gang gaan of proberen we dingen voor elkaar te krijgen voor de mensen die op ons stemden?’’ 

Beide achterbannen blijken wel verdeeld over hoe ver de samenwerking uiteindelijk moet gaan. Daarover wordt de komende tijd nog nader onderzoek gedaan. Sommige leden willen ‘zo snel mogelijk’ gesprekken starten over een fusie met de sociaaldemocraten, anderen vinden dat een brug te ver en willen ‘niet in een fusie worden gerommeld’. Maar beide partijleiders probeerden zaterdag hun leden gerust te stellen. Ploumen: ,,Wij zijn de PvdA en dat blijven we.’’ Klaver: ,,Ik snap dat sommige mensen denken: ‘wat gebeurt er met mijn cluppie', maar de eigenheid van GroenLinks gaat niet weg.’’

_{Tekst gaat verder onder de foto.}

Op de ledenbijeenkomst van de PvdA in Zeist was niet iedereen enthousiast over de samenwerking. Sommige leden zijn bang dit dit het einde inluidt van de PvdA en vinden de verschillen met GroenLinks te groot. ,,Een flitshuwelijk leidt vaak tot een flitsscheiding’’, waarschuwde een lid. Een ander wees erop dat de PvdA bij de afgelopen Europese verkiezingen nog de grootste werd en dat er onnodig snel wordt gedacht over een fusie met anderen. Lid Yuri Nikerk stapte eerder juist over van GroenLinks naar PvdA: ,,Iedereen heeft het er maar over dat we maar negen zetels hebben, maar we zijn nog steeds de vijfde partij van het land. We zijn heel anders dan GroenLinks.’’

Maar een motie die fusie tussen PvdA en GroenLinks in de toekomst uitsloot, werd verworpen. De meeste leden vinden juist dat samenwerking onontkoombaar is nu veel kiezers ‘links’ de rug hebben toegekeerd en alleen samen ‘een vuist kan worden gevormd’ om nog iets van de idealen verwezenlijkt te krijgen. Veel leden wezen erop dat zowel de PvdA als GroenLinks in het verleden ook ontstonden uit de fusie van andere partijen.

Ploumen sneerde in een speech bij het begin van de bijeenkomst naar het demissionaire kabinet dat volgens haar ‘moreel failliet’ is. Ze verwees naar de afgebroken evacuatie uit Afghanistan. ,,Het kabinet maakte zich drukker over het uitzetten van Afghanen dan over het lot van tolken die ons hebben bijgestaan. Ondanks aandringen van de Tweede Kamer is niet eerder een evacuatieplan gemaakt en uitgevoerd. Het is onverteerbaar falen dat kan niet zonder gevolgen blijven.’’

_{Tekst gaat verder onder de foto.}

Op de GroenLinks-bijeenkomst was er eveneens kritiek. Het Amsterdamse GroenLinks-raadslid Jenneke van Pijpen vindt de focus op alleen de PvdA ‘jammer'. Waarom wordt er niet ook samengewerkt met andere linkse partijen zoals de Partij voor de Dieren en de SP?, vraagt zij zich af. ,,GroenLinks en PvdA zijn de enige linkse partijen die bereid zijn om te praten in de formatie”, antwoordde Klaver. De liefde tussen zijn partij en de PvdA noemt hij ‘intens, maar niet exclusief'. Als dat kan, wil GroenLinks ook met andere partijen samenwerken.

GroenLinkser van het eerste uur, Ate Flapper, hield juist een vurig pleidooi vóór een fusie. Volgens hem zijn een fractie en een partij ‘instrumenten’ om een doel te bereiken. ,,Als je instrumenten moet veranderen om je doel te bereiken, moet je dat durven.” Hij memoreert dat de verschillen tussen CPN en PSP ‘echt groter’ waren dan tussen PvdA en GL. ,,Als je nu niet samengaat, wanneer dan wel?”

Maar zijn ook zorgen. Selçuk Akinci wijst op de ‘fundamentele verschillen’ tussen groene politiek en sociaaldemocratische politiek. ,,Een fusie van twee fracties gaat mij te ver.” Klaver benadrukt dat een dergelijke fusie niet is aangekondigd, de fracties werken alleen samen als het over de formatieonderhandelingen gaat. ,,Nog vier jaar een rechts kabinet, dat kan Nederland niet aan", zei Klaver. ,,We kunnen niet zeggen: we hebben nog tien jaar om klimaatverandering aan te pakken, maar daar gaan we over vier jaar mee beginnen. Dat kán niet.”

In tegenstelling tot de PvdA werd er niet gestemd over het plan van GroenLinks en PvdA om met één team de formatieonderhandelingen in te gaan en één fractie te vormen als het over kabinetsvorming gaat. Zulke partijraden zijn bij GroenLinks juist een aantal jaar geleden afgeschaft.

Dat is een groep leden die zich Nieuw Kritisch GroenLinks noemt een doorn in het oog. Zij vinden dat de interne partijdemocratie is uitgekleed. Sabine Scharwachter, oud-voorzitter van jongerentak Dwars, erkent dat leden eerder vóór samenwerking hebben gestemd. ,,Maar ik heb nog eens naar de motieteksten gekeken, en dit is wel echt een andere stap.” Volgens haar moeten de leden zich daar formeel over kunnen uitspreken. Tegen samenwerking bij de formatie is Scharwachter niet. ,,Zowel GroenLinks als PvdA zijn bij de verkiezingen vet klein geworden.” Daarom is ‘blokvorming’ nu nodig.

Bekijk hier al onze video’s over de politiek: