Onderzoekers: Troonrede van dit jaar was ‘met afstand wolligste ooit’

Het resultaat van die analyse verscheen vandaag in De Hofvijver, een maandelijkse uitgave van het Montesquieu Instituut. Voor de analyse worden alle zinnen en zinsdelen gecodeerd per onderwerp (milieu, volksgezondheid, buitenlands beleid, enzovoort). Een zin die geen duidelijke aankondiging voor een nieuwe maatregel of helder plan bevat, wordt ‘met een knipoog’ gecategoriseerd als wollig. 

_{De tekst gaat verder onder de foto.}

De onderzoekers - bijzonder hoogleraar public affairs Arco Timmermans en universitair docent bestuurskunde Gerard Breeman - hebben op deze manier alle troonredes sinds 1945 systematisch in kaart gebracht en gerangschikt in een ‘Wolligheidsindex’. Wat blijkt: de troonrede van 2021 was wolliger dan al zijn voorgangers. Liefst 82,4 procent van de uitspraken van de koning bestond uit terugblikken, algemeenheden of een uiting van zorg.

Tot nu toe was de minst concrete troonrede die van 1981, met ongeveer 73 procent uitspraken die weinig concreet waren. Dat was de tweede troonrede die werd uitgesproken door toenmalig koningin Beatrix. Hij werd haar ingefluisterd door het tweede kabinet Van Agt. Dat kabinet was toen net aangetreden, maar hield het uiteindelijk slechts negen maanden vol. 

Dit was de reactie van enkele Kamerleden na afloop van de troonrede:

De troonrede wordt traditioneel nauwgezet voorbereid en geschreven door het zittende kabinet. De onderzoekers wijzen erop dat troonredes van kabinetten die demissionair zijn, wel vaker wollig zijn. Dit type kabinet komt in de regel namelijk niet met nieuw beleid. Daar kan de koning dus niet zoveel aan doen. Toch spant 2021 historisch gezien de kroon. Bij de laatste 'demissionaire’ rede, die van 2017, werd bijvoorbeeld nog minder dan 70 procent van de uitspraken als niet-concreet betiteld door de onderzoekers. 

Thematisch gezien was de troonrede van vorige week dinsdag ook een historische. Als het over de inhoud ging, ging het namelijk bovengemiddeld vaak over milieu of klimaat. Om precies te zijn 10,44 procent van de uitspraken van de koning raakte aan dat thema. Vorig jaar was dat iets meer dan 6 procent. In de andere 19 troonredes deze eeuw werd nooit meer dan 4 procent van de toespraak aan het milieu gewijd. In 2013 en 2014 kwam het onderwerp zelfs helemaal niet ter sprake, stellen de onderzoekers.

Ook sociale zaken en welzijn en justitie en criminaliteit kwamen dit jaar vaak aan de orde. Economie, de arbeidsmarkt en onderwijs en cultuur kwamen er vergeleken met vorig jaar juist erg bekaaid van af.

Bekijk hier al onze video’s over de politiek: