Jan Mankes na zijn dood wéér slachtoffer van pandemie

In Eerbeek, waar Jan Mankes de laatste paar jaar van zijn leven woonde, zou bij zijn honderdste sterfdag zeer nadrukkelijk worden stilgestaan. Het initiatief kwam van de Dierense kunstenaar Gerd Renshof. 

Er zou in Huis Eerbeek dezer dagen een tentoonstelling zijn geopend en komende zondag zou Mankes bij zijn graf worden herdacht. Ook stonden lezingen op het programma. 

Het kon en kan allemaal niet doorgaan, als gevolg van de coronacrisis. Wrang genoeg was het een andere pandemie die honderd jaar geleden medeoorzaak van Mankes’ dood was: de Spaanse griep.

De werkgroep in Eerbeek die Mankes zo graag al die aandacht had gegund, hoopt dat de tentoonstelling over hem in het najaar alsnog kan worden ingericht en dat de lezingen op een ander moment doorgang kunnen vinden. ,,Gelukkig hebben we niet alles hoeven uitstellen. Er komt binnenkort een gedenkboek uit met als titel ‘Kijk Jan Mankes’ en op het voormalige woonhuis van Mankes in Eerbeek is een plaquette aangebracht, een mooi reliëf in brons, gebaseerd op zijn bekende zelfportret met uil”, zegt kunsthistorica Marguerite Tuijn. Ze is lid van de werkgroep en schreef ook het draaiboek voor een door Museum MORE in Gorssel gefinancierde film die binnenkort uitkomt.

De periode dat de schilder in Eerbeek woonde, duurde weliswaar slechts enkele jaren, maar hij was er zeer productief. ,,Een derde deel van zijn oeuvre kwam in Eerbeek tot stand”, aldus Tuijn.

Op 20 maart 1920, toen Mankes het einde van zijn leven voelde naderen, vroeg hij zich in een brief af of hij ‘den menschen’ met zijn werk slechts íets had gegeven of veel. Onzeker betwijfelde hij of zijn schilderen wel van enige betekenis was geweest. Geen twijfel mogelijk, zeggen ze bij Museum Arnhem. Mankes behoort er tot de favorieten van directeur Saskia Bak. En het museum heeft liefst 44 werken van Mankes in zijn bezit.

,,Hij hoort bij onze topcollectie”, aldus woordvoerder van het museum Amanda Vollenweider. De reizende tentoonstelling van Museum Arnhem, die 55 werken telt, bevat niet voor niets 4 schilderijen van Mankes.

Vollenweider noemt Mankes, met zijn voorkeur voor het alledaagse en het kleine, ‘een schakel tussen het realisme van de negentiende en het neo-realisme van de twintigste eeuw’. Kenmerkend voor Mankes is dat zijn realistische voorstellingen bijna altijd ook iets mysterieus in zich dragen.

Ook bij het publiek is hij zeer geliefd. Vollenweider: ,,Als we een verkiezing houden, eindigt Mankes altijd in de top.” Veelzeggend is dat het schilderij ‘Zelfportret met uil’ van Jan Mankes de inspiratiebron was voor een deelnemer aan de Tussen Kunst in Quarantaine Challenge, waarvoor ook Museum Arnhem dezer dagen een podium biedt. Deelnemers hebben als taak om thuis een kunstwerk uit de collectie van Museum Arnhem na te maken.

100jaarjanmankes.nl