Is hoed in Rijksmuseum écht van door hoofd geschoten Ernst Casimir? Vughtenaar speelde rol bij onderzoek

Een verweerde vilten hoed die bijna uit elkaar valt met een zichtbaar donkere rand, vrij zeker een bloedvlek, én een flink kogelgat. Op het bijbehorende bordje in het Rijksmuseum staat dat stadhouder Ernst Casimir van Nassau-Diez de hoed droeg toen hij in 1632 door de tegenpartij in zijn hoofd werd geschoten. Hij inspecteerde de loopgraven bij Roermond. Maar is dat zo óf gaat het om een knappe imitatie? 

Het onderzoeksteam van het Rijksmuseum zocht het uit en belandde hiervoor onder andere op het Isabellaveld in Vught. Vughtenaar Wim Kievits maakte het team, aan de hand van bijzondere vondsten in Vught, wegwijs in hoe een slagveld er vierhonderd jaar geleden uitzag.  

Een opgegraven zeventiende eeuwse loden musketkogel speelde een rol bij de schietreconstructie. ,,Hij werd afgevuurd op meerdere vilten hoeden om te zien hoe de inslag was. Het was echt heel gaaf om hieraan mee te mogen werken", reageert Kievits die recent te zien was in de derde aflevering van het televisieprogramma ‘Historisch Bewijs’. 

Met behulp van de Koninklijke Verzamelingen in het Koninklijk Huisarchief, kogels en geweren van het Nationaal Militair Museum in Soesterberg, experts van het Nederlands Forensisch Instituut én de inbreng van Kievits werd voor eens en altijd de waarheid achterhaald. ,,Hoogstwaarschijnlijk is dit de hoed die Ernst Casimir droeg toen hij werd doodgeschoten”, zegt Kievits. ,,Helaas is het niet ‘onomstotelijk’. Dan moet je vierhonderd jaar oud dna testen en dat kan men (nog) niet.” 

Casimir, een voorvader van koning Willem-Alexander, was één van de grootste strijders en aanvoerders uit de tachtigjarige oorlog tegen de Spanjaarden. ,,Op schilderijen is hij te zien met hoed en op de achtergrond de Sint Jan in Den Bosch. Het schilderij gecombineerd met de vorig jaar aangetroffen menselijke resten van soldaten, gesneuveld tijdens het beleg van ’s-Hertogenbosch in 1629 op het Isabellaveld in Vught, trokken de aandacht van het onderzoeksteam van het Rijksmuseum. Ook in de gevonden menselijke resten in Vught is namelijk een loden kogel aangetroffen. Ze zagen het als een vergelijkbaar scenario en wilden hier graag meer over weten.”

Niet alleen de hoed is een stille getuige van de geschiedenis. In het Koninklijk Huisarchief bevinden zich ook nog enkele kledingstukken uit die tijd. ,,Heel opmerkelijk", aldus de Vughtse amateurcheoloog. ,,Blijkbaar vond men het toch een vorm van reliek, een belangrijk symbool van de oorlog.”

Aan de hand van aangetroffen menselijk dna, ijzer wat duidt op bloed, kruitsporen en bronnen van de Koninklijke familie concludeerde het onderzoeksteam uiteindelijk dat er inderdaad een loden kogel door de hoed en een menselijke schedel is geschoten en dit vrijwel zeker Ernst Casimir betrof. ,,Ik ben blij dat Vught een bijdrage heeft kunnen leveren in dit onderzoek. Hieruit blijkt hoe belangrijk het is dat Vught zorgvuldig met deze archeologische opgravingen omgaat en dat ook zeker moet blijven voortzetten.”