Brazilië rouwt om de dood van sambakoningin Elza Soares (91)

Elza Soares werd op 23 juni 1930 geboren in armoede, in een van de favela’s van Rio, als dochter van een wasvrouw en een fabrieksarbeider. Met haar stem en krachtige persoonlijkheid groeide ze uit tot een van de iconen van de Braziliaanse muziek. Ze maakte 36 platen en zong in 2016 in haar ‘eigen’ Rio op de openingsceremonie van de Olympische Spelen in het beroemde stadion Maracanã. Ze heeft nog tot kort voor haar dood opgetreden.

Haar raspende stem, waarmee ze zong over de liefde, vooroordelen, racisme, vrouwenrechten en het harde leven aan de onderkant van de samenleving van Rio de Janeiro, raakte miljoenen over de hele wereld. In 1999 werd ze bestempeld als ‘stem van de eeuw’ in een verkiezing van de Britse omroep BBC.

Soares groeide ook uit tot een van de grote voorvechters van zwart feminisme en tegen geweld jegens vrouwen. ,,Brazilië is het meest racistische land dat er bestaat. Het is hier heftig, een ziekte die geen genezing heeft. Een absurde, smerige situatie. Maar we blijven ertegen vechten”, zei ze in juni 2020, kort voor haar 90ste verjaardag, tegen de krant O Globo.

De legendarische zangeres overleed op de sterfdag van haar grote liefde, de voetballer Mané Garrincha, die in 1958 en 1962 samen met onder andere Pelé wereldkampioen werd met het Braziliaanse nationale elftal. De twee ontmoetten elkaar kort voor het WK van 1962 in Chili en beleefden een tumultueuze, zeventien jaar durende relatie. Garrincha, een begenadigde buitenspeler met de bijnaam ‘de engel met de kromme benen’ omdat zijn ene been korter was dan het andere en ze daarom nogal krom stonden, was destijds nog getrouwd. Soares kreeg veel kritiek omdat ze Garrincha’s huwelijk zou hebben verstoord. 

In 1966 trouwden ze en daarna bleek volgens schrijver en sambakenner Ruy Castro, ook de biograaf van Garrincha, juist het tegenovergestelde. ,,Elza heeft Garrincha juist jarenlang beschermd en gezorgd dat zijn alcoholverslaving enigszins beheersbaar bleef”, aldus Castro. ,,Als Garrincha haar niet had ontmoet, was hij veel eerder overleden.” Garrincha stierf in 1983 aan levercirrose. De twee waren een jaar eerder uit elkaar gegaan, vanwege aanhoudende fysieke agressie door Garrincha, zijn niet te stoppen alcoholisme en onbedwingbare hang naar andere vrouwen.

Kijk en luister hier naar enkele van de grootste successen van Elza Soares: