Zo is het om op te groeien in een dorp dat pas net bestaat

Dit is het verhaal van Huub. En van Jo en Nel en Pieter en Walter. Kinderen waren ze, kinderen in een gemeenschap zonder gedeeld verleden. Hun ouders kwamen uit Geffen, uit Dinther en uit Elsendorp. Uit Duitsland.

Die ouders kochten een reep land, ergens op deze 1500 hectare Peelmoeras, en begonnen aan een nieuw leven in een idealistische tijd.

Nooit meer oorlog.

Nooit meer honger.

Een beetje een eigenzinnige gemeenschap was het misschien wel. Sinds 1913 groeide er al langzaam een ontginningsdorp waar de mensen van de overheid weinig te verwachten hadden. In ieder geval niet van de burgemeester die Landhorst ooit een ongewenst kind noemde. ,,Een ongewenst kind dat er nooit had mogen komen.’’

Maar de inwoners wilden er samen iets van maken en met de oprichting van de Vereniging Peelbelang in 1945 was voor het eerst sprake van een echt dorp. Landhorst. Onderdeel van de gemeente Wanroij.

De De Quayweg, inmiddels in de wijde regio bekend, werd aangelegd. Jo kan het zich nog herinneren. En Huub staat huilend op een feestelijke familiefoto. Hij was op dat moment de jongste thuis, elfde in een gezin met dertien kinderen. Waarom moest hij op de foto? Hij wilde niet!

Ondertussen reden door Landhorst nauwelijks auto's, de enkele Amerikaan was een attractie. Spelen deed je op straat. Of aan de oevers van de hand gegraven kanalen, waar hier en daar zelf getimmerde bruggetjes overheen lagen. 

Nel herinnert zich de gedeelde diepvries: samen kon je je zo’n apparaat veroorloven. Bellen kon je bij het Hoofd der School. De school zelf, dat was een soort houten schuur. Net als de kerk. Een witte noodkerk.

,,Je had elkaar nodig. Boeren leenden elkaar werktuig uit’’, zegt Pieter. Jo herinnert zich de ploeg en de zaaimachines.

Vanzelfsprekend was het leven bepaald niet, in Landhorst. Maar als je er opgroeide, kreeg je er weinig van mee.

Het land moest gemiddeld genomen ongeveer een meter worden opgehoogd voor het een beetje vruchtbaar was. Zeker de eerste tien jaar was het hard werken, hoorde Pieter later. ,,Daarom wilde niemand hier wonen.’’

Het land was niet geschikt voor graan, weet Huub nu.

Maar zijn ouders vermoeiden hem er niet mee: onbezorgd opgroeien in Landhorst betekende Bonanza kijken bij de buren. Tot dat op een dag onderbroken werd voor belangrijk nieuws: de moord op Kennedy (1963). ,,Ik ben bóós geweest. Wie was die man? Ik kwam voor Bonanza.’’

Honger was inderdaad verdwenen. Iedere boer had zijn eigen moestuin, en Jo herinnert zich het jaarlijkse varken dat aan de ladder eindigde. En de kersen kwamen in grote hoeveelheden: per kar vanuit de Betuwe. De verkopers wisten: Landhorst, grote gezinnen, daar kon je in één keer een hele lading verkopen.

De oorlog leek ook ver weg. Al was ie er wel, weggestopt. Om even aan de oppervlakte te komen als een van oorsprong Duitse moeder om onverklaarbare redenen weer achteraan moest sluiten in de rij bij het consultatiebureau. Ook dat hoorde je pas later, als je hier opgroeide.

Landhorst, 75 jaar.

De gemeente Wanroij ging op in de gemeente Sint Anthonis. De gemeente Sint Anthonis gaat op in de gemeente Land van Cuijk.

De school is verlaten. De kerk verkocht.

Huub ging kleiner wonen. Wilde het allerliefst in Landhorst blijven, maar kon geen geschikte woning vinden. Het werd Sint Anthonis.

Zorgen om het verenigingsleven hebben ze alle vijf. Eenmalig wil iedereen iets betekenen, maar sociale verplichtingen? Die tijd lijkt voorbij.

Jo was een van de oprichters van de tennisvereniging. Zijn zoon woont in Uden. Wat is er nog in Landhorst te beleven? Voetbalclubs kunnen fuseren, met tennisverenigingen is dat lastiger.

Ik maak me wel zorgen om het dorp, zegt hij nu. Hij vreest de dag dat ook het café moet sluiten. ,,Een café is het hart van een dorp.’’

Toch is er ook hoop. Dat weet Huub, dat weet Jo, en dat weten Nel en Pieter en Walter. Want soms komt er een nieuw gezin in Landhorst, vanuit bijvoorbeeld Oss. Hier vind je iets wat je in veel steden mist, zegt Pieter. ,,Rust. En vrijheid.’’