Een sollicitant weigeren omdat hij rookt, mag dat?

Steeds meer grote bedrijven sluiten - ook in Nederland - hun rookhok. Rokers moeten buiten roken en dan moeten ze er vaak ook nog een eindje voor gaan wandelen, want voor de ingang is écht niet de bedoeling. ,,Werknemers mogen een ontmoedigingsbeleid voeren”, aldus arbeidsrechtsadvocaat Maarten van Gelderen.

Een Amerikaans transportbedrijf, U-Haul, gaat nog wat verder. Eind vorig jaar met een bericht naar buiten dat ze rokende sollicitanten afwijzen. De reden? Het bedrijf wil graag gezond personeel hebben. ,,Nicotineproducten zijn verslavend en vormen een groot aantal ernstige gezondheidsrisico’s. Dit beleid is een verantwoorde stap in het bevorderen van een cultuur van welzijn bij U-Haul”, aldus hoofd personeelszaken, Jessica Lopez.  

Het beleid wordt van kracht in 21 Amerikaanse staten waar het binnen de wet mogelijk is om rokers de deur te wijzen voordat ze überhaupt in dienst zijn. Bij het bedrijf werken in Canada en de Verenigde Staten meer dan 30.000 mensen. 

U-Haul is niet het enige bedrijf in het buitenland dat korte metten maakt met het aannemen van rokers: ook een Japanse universiteit liet eerder vorig jaar weten geen rokende hoogleraren meer aan te nemen. Rokers zouden namelijk niet geschikt zijn als onderwijspersoneel. De Wereld Gezondheid Organisatie (WHO) hanteert al sinds 2008 een beleid waarbij rokers niet mogen solliciteren en de Amerikaanse stad Dayton (Ohio) stopte vorig jaar eveneens met het aannemen van rokend personeel. Tijdens de sollicitatieprocedure worden medewerkers gescreend op nicotine- en tabaksgebruik. Is de test positief? Dan worden ze niet in dienst genomen. 

In Nederland loopt het niet zo’n vaart, al wordt het rokers die onder werktijd willen roken wel steeds moeilijker gemaakt, aldus arbeidsrechtadvocaat Maarten van Gelderen: ,,Rokers kunnen geen rookruimte afdwingen en hebben ook geen recht op een rookpauze. Het is aan de werkgever om daar beleid op te voeren. Als roker zelf heb je niet veel in de melk te brokkelen.” Maar roken verbieden onder sollicitanten? Dat is in Nederland wettelijk gezien niet mogelijk. Van Gelderen: ,,Dat zijn privékwesties waar een werkgever geen vragen over hoort te stellen. Naar alles wat riekt naar gezondheid, mag je volgens de Nederlandse wet eigenlijk niet informeren.”

De Rijksoverheid stelt het als volgt: ‘De werkgever mag niet vragen naar uw gezondheid of uw ziekteverzuim bij uw vorige werkgever.’ Dit soort vragen mogen tijdens een sollicitatiegesprek alleen gesteld worden in een medische keuring, die maar bij enkele beroepen is toestaan. 

Wat wél mag: vaststellen of je geschikt bent voor een functie zonder vragen te stellen over je gezondheid. Denk aan: bent u in staat twee uur achter elkaar aan een bureau te zitten als administratief medewerker? Of kunt u twaalf uur aan boord van een vliegtuig zijn zonder te roken? ,,In een vacaturetekst mag je alleen eisen stellen die relevant zijn voor de functie”, zegt Van Gelderen. ,,Maar een gevaarlijke sport in de ban doen omdat die tot blessures kan leiden, of rokers weigeren omdat het roken van een sigaret ongezond is en kan leiden tot meer verzuim? Dat is verboden.”

Rechtszaken over roken op de werkvloer, komt Van Gelderen nauwelijks tegen. ,,Dit komt meestal niet tot aan de rechter en wordt intern opgelost of vastgelegd in beleid. Statistisch gezien zijn er natuurlijk ook steeds minder rokers.” Wel was er vorig jaar een uitspraak van de rechter over het ontslag op staande voet van een technicus die op een olieplatform een sigaretje opstak. De rechter gaf de werknemer gelijk: in de arbeidsovereenkomst stond  niet duidelijk genoeg dat het rookverbod tot ontslag kan leiden. De werkgever moet de werknemer weer in dienst nemen. 

Bekijk ook: in Rotterdam riepen ziekenhuis Erasmus MC, de Hogeschool Rotterdam en het Erasmiaans Gymnasium de omringende straten uit tot rookvrije zone. Wat vindt men daar op straat van? 

Lees de beste artikelen op het gebied van werk en carrière via onze wekelijkse nieuwsbrief!