Honderden euro's voor 'onproductieve rokende werknemers' als ze stoppen

Werknemers die roken zijn minder productief en vaker ziek. Hoe zorgen werkgevers ervoor dat ze de sigaretten links laten liggen? Voor een proef worden stoppers beloond met cadeaubonnen.

Priscilla van Agteren 10-11-17, 12:41 Laatste update: 10-11-17, 14:58

In totaal krijgen de deelnemers 350 euro aan bonnen
Floor van den Brand, Universiteit Maastricht

,,In Nederland roken relatief veel mensen nog,’’ zegt Floor van den Brand, onderzoeker bij de Universiteit Maastricht. ,,We zijn op zoek naar creatieve manieren om mensen te helpen stoppen.’’ De werkgever hierbij betrekken, is volgens Van den Brand een logische stap. ,,Rokers zijn minder productief op het werk dan niet-rokers en ze melden zich vaker ziek. Veel werknemers gaan ook richting de pensioenleeftijd waar het toch al niet vanzelfsprekend is dat mensen kunnen blijven werken.’’ Niet kunnen werken is voor de roker op leeftijd nog de minste zorg. ,,Uit onderzoek is gebleken dat een kwart van de rokers de pensioenleeftijd niet haalt.’’

Voor het onderzoek, dat gefinancierd wordt door KWF Kankerbestrijding, gaan 600 rokende werknemers proberen te stoppen. ,,Er doen 59 bedrijven mee uit heel Nederland, alles van banken en scholen tot maakbedrijven en sociale werkplaatsen,’’ zegt Van den Brand. ,,De deelnemers krijgen eerst een cursus ‘stoppen met roken’ van zeven weken. In een groepje van tien leren ze wat er precies in een sigaret zit en wat de gezondheidsvoordelen van stoppen zijn. Na het gezamenlijke stopmoment in week drie worden er ervaringen gedeeld en komen strategieën aan bod om terugval tegen te gaan.’’

Beloning

We hebben in ieder geval geen boze telefoontjes gehad van niet-rokers

Na de cursus krijgen de deelnemers de eerste cadeaubon van vijftig euro. ,,We houden ze een jaar lang in de gaten. We controleren of ze nog steeds gestopt zijn met behulp van een ‘smokerlyzer’, een apparaat dat de hoeveelheid koolstofmonoxide in de adem kan meten.’’ Wie nog steeds gestopt is, krijgt ter beloning een bon. ,,De laatste bon, na een jaar, is er een van 200 euro. In totaal krijgen de deelnemers 350 euro aan bonnen.’’

De niet-rokers bij een bedrijf krijgen niets. Ontstaat er zo geen afgunst op de werkvloer? ,,Dat was iets waar we van tevoren wel rekening mee hadden gehouden. In de praktijk valt het echter heel erg mee. We hebben in ieder geval geen boze telefoontjes gehad van niet-rokers,’’ zegt Van den Brand. ,,We hebben ook enkele deelnemers geïnterviewd over hun ervaringen en gevraagd wat niet-rokende collega’s tegen hen zeggen. Op een enkeling na reageren de niet-rokers positief. De meesten vinden het vooral een goede zaak dat hun collega’s stoppen en zijn geïnteresseerd in hoe het gaat.’’

Symboliek

De bonnen of de waarde daarvan zijn niet het belangrijkst voor het onderzoek. ,,Het gaat om de symboliek ervan. Stoppen met roken kan erg moeilijk zijn. Het is een verslaving. We testen of het belonende gevoel van zo’n bon misschien helpt om het vol te houden.’’ De cadeaubonnen worden nu bekostigd door het onderzoek. De werkgever betaalt de cursus. ,,Als de cadeaubonnen een effectief middel blijken, dan zou het bedrijf die ook moeten gaan betalen. De invulling of waarde is dan ook aan de werkgever om te bepalen.’’

Dit is de eerste keer dat in Nederland een dergelijk onderzoek wordt uitgevoerd. ,,In de Verenigde Staten is er al wel een proef gedaan bij een groot bedrijf waarbij rokers geld kregen als ze stopten. Dat leverde twee tot drie keer zoveel stoppers op,’’ stelt Van den Brand. ,,We hebben hier bewust gekozen voor cadeaubonnen. Als je deelnemers extra loon zou geven, dan staat er alleen iets anders op je salarisoverzicht. Dat valt niet genoeg op om goed als beloning te dienen.’’

Voor het onderzoek wordt niet alleen gekeken naar het effect van de bonnen. ,,We letten ook op de voordelen voor de werkgever als een deelnemer stopt. We kijken hoe vaak deelnemers zich ziek melden of naar de dokter gaan, en of dat minder is dan toen ze nog rookten.’’

Alleen een salarisverhoging valt niet genoeg op

Het onderzoek is nu bijna halverwege. ,,Hoe het gaat? Daar kan ik niets over zeggen, want het onderzoek is geblindeerd. Pas na afloop krijgen ook wij de resultaten te zien. De reacties van de deelnemers die we spraken, stemmen alvast positief. Ze stellen het heel erg op prijs dat hun werkgever hen en hun gezondheid belangrijk vindt. Bij veel bedrijven zijn er al initiatieven om medewerkers bijvoorbeeld meer te laten bewegen of gezonder te laten eten, maar iets om te stoppen met roken is er vaak nog niet.’’

Competitie

Stoppen samen met collega’s blijkt zo zijn voordelen te hebben. ,,Het is gezelliger om samen met bekenden te doen, maar dat is niet het enige. Het is een groot voordeel dat je elkaar ook tussen de cursusdagen door ziet. Als je normaal altijd om 11 uur een sigaretje gaat roken en je mist het, dan kan je elkaar daar doorheen helpen. Er ontstaat ook een beetje onderlinge competitie: niemand wil natuurlijk de eerste zijn die er weer eentje opsteekt.’’

Lees alle artikelen op het gebied van werk en carrière op onze Werkt-pagina en meld je aan voor de nieuwsbrief!