Proactief werken maakt niet altijd sneller, stelt deze onderzoeker

Uw onderzoek naar proactiviteit begon in Oekraïne, waar u oorspronkelijk vandaan komt. Wat waren uw bevindingen daar? 
Maryna Sharygina-Rusthoven: ,,Werknemers durfden niet proactief te zijn, hoofdzakelijk omdat de werkgever het meestal helemaal niet op prijs stelt. Als je daar als ondergeschikte bijvoorbeeld een oplossing voor een probleem durft te opperen, kun je in de problemen komen. Dus zeggen mensen niets. Het is hen de moeite niet waard, en ze willen niet dat hun baas boos op hen wordt. Dus dat was mijn veronderstelling: dat werknemers niet proactief zullen zijn als ze zich niet veilig voelen. Maar met Nederlandse werknemers bleek dat anders.’’  

Hier durven we onze mond wél open te doen?
,,Ja, en dat was vanuit het oogpunt van mijn onderzoek echt verrassend. Werknemers hier laten hoe dan ook van zich horen, ook in een werkomgeving waar ze zich niet veilig voelen. Ook als collega's het waarschijnlijk niet met hen eens zijn, voelen ze zich toch genoodzaakt iets te zeggen. Zo belangrijk is dat voor hen.’’

Wat goed eigenlijk van ons ‘directe’ Nederlanders... 
,,Proactief zijn heeft veel voordelen. Een proactieve werknemer is betrokken, kan invloed uitoefenen op de organisatie en daar waarde uit halen: je hebt het gevoel dat je echt iets toevoegt. Werkgevers hebben graag proactieve werknemers, want die zijn gemotiveerd en zoeken zelf naar oplossingen.’’

Bent u zelf eigenlijk een proactieve werknemer?
,,Zeker. Het feit dat ik dat ben heeft me ook geïnspireerd om hier mijn promotieonderzoek naar te doen. Zeven jaar ben ik in totaal bezig geweest, dan is het belangrijk een onderwerp te kiezen wat je blijft boeien. Maar nu ik als docent en teamleider zelf ook leidinggevende taken heb, merk ik hoe lastig proactiviteit ook kan zijn.’’

Wat zijn de nadelen van proactief zijn?
,,Als iedereen zijn zegje kan doen is dat weliswaar eerlijk, maar niet altijd de snelste manier om iets te bereiken. Zeker als mensen hun mening mogen geven die verder weinig verstand hebben van het onderwerp, worden werkprocessen inefficiënt. Soms roepen mensen maar wat, maar dan moet iedereen pas op de plaats maken om aandacht te besteden aan die opmerking. ’’

Hoe leid je dat als baas in goede banen?
,,Je moet zien te schipperen tussen mensen de mogelijkheid bieden hun stem te laten horen, maar als organisatie nog steeds praktisch en snel te werken. Maak  duidelijk aan je werknemers dat dat het doel is, en niet het lukraak roepen van het eerste wat bij hen opkomt. Zeg bijvoorbeeld, ‘Ik vind het heel fijn dat jullie mee willen denken, maar zorg dat je je idee goed uitwerkt voor je het brengt.’ Ook belangrijk: is een idee niet zo goed, zeg het dan tegen diegene en vertel wat je wel verwacht. Zo krijg je in het vervolg suggesties waar je wel wat aan hebt.

Wanneer weet je als werknemer dat je de juiste mate van proactief bent?
,,Bedenk je altijd hoeveel werk je collega's en verschillende afdelingen hebben aan een project. Als jij iets voorstelt omdat het je wel leuk of handig lijkt, hoeveel extra werk levert hen het dan op? Zorg dat je een idee altijd uitwerkt en wees bereid eraan mee te werken als dat nodig is.’’

Wat is de volgende stap in uw onderzoek?
,,Ik wil nader ingaan op de rol die emoties spelen op de werkvloer. Als iemand zijn mening geeft, maakt het namelijk een groot verschil hoe hij die uit. Een idee opperen is effectiever als je dat met enthousiasme doet, je zorgen kenbaar maken wordt beter ontvangen als je daarbij toont dat je bezorgd bent. Ik wil nader onderzoeken hoe leiders met hun eigen emoties en die van hun werknemers omgaan.’’

Proactief je grenzen aangeven? In onderstaande video geeft coach Charlotte van 't Wout een aantal tips. 

Lees de beste artikelen op het gebied van werk en carrière via onze wekelijkse nieuwsbrief!