Zo komt het dat je op Bevrijdingsdag gewoon moet werken

Eén keer in de vijf jaar is Bevrijdingsdag een nationale vrije dag. Dit betekent dat werknemers uit veel sectoren betaald verlof krijgen. De overige vier jaar moeten de meeste mensen op 5 mei gewoon doorwerken, met uitzondering van bijvoorbeeld leraren en ambtenaren van de Rijksoverheid. 

Er bestaat een kans dat meer mensen jaarlijks vrij zullen krijgen, voorspelde premier Mark Rutte vorig jaar. ,,Ik heb de indruk dat we daar heel dichtbij zitten.” In politiek Den Haag klinkt al jaren de wens om van Bevrijdingsdag ieder jaar een vrije dag te maken. 

Tot nu toe blijf het bij een wens, want de regering gaat niet over dit besluit. De overheid heeft dergelijke beslissingen overgelaten aan de bedrijven en ondernemers zelf. Zij bepalen zelf in de cao of bedrijfsovereenkomst welke nationale feestdagen ze vrij geven. Dit geldt ook voor feestdagen die veel werknemers wel vrij krijgen, zoals Kerst. ,,De meeste mensen krijgen dan vrij, omdat dit gegeven nooit ter discussie staat. In bijna elke cao of arbeidsovereenkomst staat vermeld dat je op deze dagen vrij krijgt”, zegt Arbeidsrechtadvocaat Mariska Aantjes.

Voor 5 mei wordt in de meeste gevallen het advies van de Stichting van Arbeid (StvdA) opgevolgd. Dit stamt uit 1959 en stelt dat bedrijven vrij moeten geven in het jubileumjaar, oftewel één keer in de vijf jaar. Het volgende jubileumjaar is 2025.

Anno 2022 adviseert StvdA bedrijven om de jaarlijkse vrije dag te overwegen. ,,Wij hechten als stichting veel waarde aan Bevrijdingsdag, maar het is aan de bedrijven om het uiteindelijke besluit te nemen’’, zegt Femke Verdiesen, woordvoerder van StvdA. 

De StvdA kan bedrijven namelijk niet dwingen om hun cao of bedrijfsovereenkomst aan te passen, ze kunnen het alleen adviseren. Hierom stuurt de stichting - op verzoek van het kabinet - in jubileumjaren een brief uit met het nieuwe advies. ,,Het moet natuurlijk wel passen binnen het pakket van de arbeidsvoorwaarden die bedrijven al aanbieden.” Daarnaast verschilt het per sector of werkgevers daadwerkelijk 5 mei vrij kunnen geven. ,,Denk bijvoorbeeld aan de zorg of de horeca. In deze sectoren zullen altijd mensen moeten werken’’, stelt Verdiesen. 

Ook vinden sommige bedrijven dat er in het voorjaar al genoeg vrije feestdagen zijn. Veel werknemers zijn ook vrij op Tweede Paasdag, met Hemelvaart en op Tweede Pinksterdag. Deze feestdagen vallen altijd op een werkdag en datzelfde geldt soms ook voor Koningsdag. Ook bij de FNV staat een vrije Bevrijdingsdag niet bovenaan de onderhandelingslijst. ,,Wij vinden het nu belangrijker dat mensen voldoende loon krijgen voor het werk wat ze doen’’, zegt een woordvoerder. ,,1 mei - de Dag van de Arbeid - zou ook vrij mogen zijn, maar daar ligt nu niet onze focus.’’

Zonde, vindt Gerben van de Berg, woordvoerder van Nationaal Comité 4 en 5 mei. ,,Wij zijn een warm pleitbezorger voor een vrije dag voor iedereen op Bevrijdingsdag: de dag waarop heel Nederland de vrijheid viert en stilstaat bij het belang van onze open, vrije, democratische rechtsstaat.’’ Zeker nu er ook een oorlog woedt in Oekraïne. ,,Dat wij in vrijheid leven moet gevierd worden. Daarom hebben wij ook al jaren het standpunt: ‘Vrij op 5 mei’. Het zou mooi zijn als meerdere bedrijven dit voorbeeld volgen.”

Bekijk hier al onze video’s over werk en carrière: