Ruilverkaveling Maas en Waal: Een nieuw land, een nieuwe mens
ALPHEN - Het boek Grote Werken - Hoe Maas en Waal welvarend werd verschijnt op 28 augustus. Het is geschreven door Gelderlander-journalist Peter Deurloo. In een aantal verhalen in deze krant worden hoofdstukken uit dit boek uitgelicht. Het derde verhaal gaat over de ruilverkaveling in de vijftiger jaren van de vorige eeuw.
Delen per e-mail
Grote Werken is een initiatief van de Landinrichtingscommissie Maas en Waal. Het is bedoeld als een cadeau van deze commissie aan de streek.
Voorbeeldproject
Het westen van Maas en Waal ging in de jaren vijftig compleet op de schop tijdens een ruilverkaveling. Het zou een voorbeeldproject voor de rest van Nederland worden. Het was een gigantische operatie en een zeer rigoureuze ingreep in het landschap en het sociale leven van de boeren.
Al in de jaren dertig was er een beweging die aanstuurde op ruilverkaveling in Maas en Waal. De mannen die zich daar sterk voor maakten, wilden het straatarme gebied uit zijn isolement halen en richting welvaart leiden. Het kwam er voor de oorlog niet van. Maar daarna wel. Minister Sicco Mansholt van Landbouw, die van 1945 tot 1958 aan de knoppen draaide, wilde de landbouw moderniseren. De ruilverkaveling paste daar perfect in.
De ruilverkaveling begon met redelijk beperkte doelen: uitruil van gronden zodat er minder versnippering zou zijn, betere waterbeheersing. Maar de ijveraars voor een welvarender Maas en Waal wilden meer. Tijdens de uitvoering werden de doelen steeds verder opgerekt. De laagstgelegen gronden (komgronden), die een groot deel van het jaar onder water stonden, werden ontgonnen. In dat lege land werden boerderijen gebouwd, wegen aangelegd, een nieuw landschap gecreƫerd. Het project werd bijna allesomvattend en richtte zich ook op mentaliteitsverandering onder de boerenbevolking.
Maakbaarheid
Dat paste helemaal in het plaatje van de wederopbouw en de maakbaarheid van de maatschappij: hup, de schouders eronder en aan het werk! De ruilverkaveling Maas en Waal-West was ƩƩn groot experiment. Met sociale activiteiten die een nieuwe boerenmens kneedden. Geld speelde geen rol.
Doar verzuupde, zeiden ze in het dorp
Vele boeren geloofden niet dat ze in de komgronden een fatsoenlijk bedrijf konden opzetten. Zij moesten worden overgehaald. Voorlichters bezochten de boeren en hun vrouwen en praatten zich de blaren op de tong. Ze hielden excursies naar voorbeeldboerderijen om hen te overtuigen.
Lambert van Leeuwen ging met zijn broer Wim naar een nieuwgebouwde boerderij aan de Papesteeg. ,,We woonden tegenover elkaar. De mensen van de ruilverkaveling hebben veel moeite gedaan om boeren te overtuigen de polder in te gaan. Doar verzuupde, zeiden ze in het dorp.'' Maar geen enkele van de nieuw gevestigde boeren ging failliet.
Bij de hand genomen
Boeren werden bij de hand genomen om hen een andere bedrijfsvoering te leren en hen te overtuigen van de zegeningen van drainage, beregening, kunstmest en een bedrijfsboekhouding. Maar ze werden ook āheropgevoedā. De voorlichters en plannenmakers koesterden het ideaal om van boeren en boerinnen betere mensen te maken. Hun manier van leven werd als achterlijk gezien en diende bij de tijd te worden gebracht.
Het was het ideaal van verheffing van de sappelende en ongeschoolde keuterboer en diens vrouw. Rationeel en efficiĆ«nt ingerichte bedrijven hielpen daarbij. Maar ook modern ingerichte woonkamers en keukens en een moderne manier van huishouding door de boerin. En maatschappelijke scholing, aangeduid als āagrarisch-sociale voorlichtingā.
Ook de mens was maakbaar. Niet alleen het land maar ook de samenleving moest worden omgeploegd en heropgebouwd. In Wamel werd voor de jeugd in 1958 een ruilverkavelingsmars gehouden. De bedoeling was om de deelnemers te laten zien wat er allemaal was veranderd en verbeterd in de ruilverkaveling. Volgens schrijver Max Dendermonde waren er daarnaast āvele contactavonden met onderwijzers en geestelijkenā. Ook toneelstukken werden ingezet als medium ā toneel was razend populair in de jaren vijftig.
Cursussen
Huishoudelijke voorlichtsters gaven les aan boerinnen thuis of op een landbouwhuishoudschool. De cursussen gingen over wonen, hygiĆ«ne, voedsel, de huishouding en het huishoudboekje. De boerenvrouwen konden ook zelf aan de slag met boekjes over inmaken of āDe slacht op de boerderijā. De voorlichtsters gaven kookcursussen om wat te doen aan het āsober en eenzijdig eetpatroonā in Maas en Waal. Dat was volgens hen een gevolg van de āveelal zeer armelijke omstandighedenā.
Ze propageerden de diepvriezer en hielden voorlichtingsavonden over de behandeling van groente, fruit en vlees. Ook gaf het āconsulentschap voor het Volkstuinwezenā advies over de aanleg van tuinen en moestuinen. Voorbeeldtuinen lieten zien hoe het moest. Er werden tuincursussen en tuinwedstrijden gehouden. Maas en Waal werd de moderne tijd in gesleurd.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUM
Nooit meer sneeuw op het scherm: Ziggo stopt met analoge tv in de regio
MILL - Ziggo stopt volgende maand met analoge televisie in de regio Mill. De laatste klanten die nog op deze ouderwetse manier tv kijken wordt dringend geadviseerd om voor 23 maart over te stappen naar digitaal. Die nacht gaat het analoge tv-signaal op zwart. -
Bijna 200 huizen energiezuiniger in West Maas en Waal dankzij leningsregeling
BENEDEN-LEEUWEN - Een kleine 200 mensen in de gemeente West Maas en Waal hebben de afgelopen jaren met steun van de gemeente hun huis energiezuiniger gemaakt. Sinds 2017 zijn er door de gemeente 188 zogenoemde duurzaamheidsleningen verstrekt, voor in totaal 1,2 miljoen euro. Maar nu is de pot leeg. -
Taart en ballonnen op jarige De Maashof: āZonder corona hadden we veel meer mensen uitgenodigdā
MAASBOMMEL - Ze had zich het feestje iets anders voorgesteld maar tevreden is Monique de Kok toch. Met heel veel ballonnen, taart en een accordeonist konden de mensen die op haar zorgboerderij hun dagbesteding vinden gisteren genieten van de tien jaar dat De Maashof bestaat. -
CORONAKAART | Zorgenkindjes in westen rivierengebied, drie coronadoden in Tiel
WEST MAAS EN WAAL - De flink dalende coronacijfers ten spijt, heeft het virus het voorlopig nog niet opgegeven in het westelijk deel van het rivierengebied. In Tiel werden de afgelopen 24 uur drie coronadoden gemeld, terwijl in West Maas en Waal, Druten en West-Betuwe de besmettingscijfers hoog zijn. -
Oproep
Wat is het gevaar op het asfalt met de groene streep?
DRUTEN/WAMEL - De Maas en Waalweg (N322) gaat op de schop. De meest waarschijnlijke aanpassingen zijn de aanleg van een extra rijstrook vanaf Druten in de richting van Nijmegen tot aan knooppunt Ewijk en het plaatsen van verkeerslichten bij het tankstation ter hoogte van Afferden. Mogelijk komt er ook een verhoging van de āmiddenbermā van de weg.
-
PREMIUM
Een week vol vaccinaties Ʃn coronabesmettingen in Maas en Waal
Het was een hectische week in in de zorg in Maas en Waal. Zorggroep Maas & Waal vaccineerde alle 550 bewoners en kreeg tegelijkertijd te maken met een corona-uitbraak in revalidatie- en behandelcentrum Waelwick in Ewijk. -
PREMIUM
Kinderen zien ook nu lichtpuntjes: āGelukkig heeft het wel gesneeuwdā
De lockdown duurt voort. Ook voor kinderen is het een 'rottijd'. Ze missen hun vriendjes, de scouting, het voetbalkamp. Maar, flexibel als kinderen zijn, zien ze overal lichtpuntjes. -
Weurt krijgt een carnavalsoptocht, Boven-Leeuwen krijgt fruit
WEURT/BOVEN-LEEUWEN - Geen carnavalsoptocht vanwege corona? Niet in Weurt. Daar trekt zaterdag vanaf 14 uur een optocht door het dorp. Zij het dan op Facebook.