Bam! Miljarden jaren oude zwaartekrachtgolf schoot langs de aarde
Een enorme trilling is in mei vorig jaar langs de aarde door het heelal getrokken. De zogenoemde zwaartekrachtgolf werd opgepikt door speciale detectoren in Italië en de Verenigde Staten. De meting is vandaag naar buiten gebracht in twee wetenschappelijke tijdschriften.
Delen per e-mail
De trilling bestond uit vier golfjes, die in totaal maar een tiende van een seconde duurden, maar de schok was uitzonderlijk. ,,Dit lijkt niet op de 'tsjirp' die we meestal meten. Dit is 'bam', het is het grootste signaal dat we hebben gezien”, aldus onderzoeker Nelson Christensen.
De schokgolf is veroorzaakt door twee zwarte gaten die ongeveer 7 miljard jaar geleden zijn samengesmolten, toen het heelal half zo oud was als nu. Een van de twee zwarte gaten was ongeveer 85 keer zo zwaar als onze zon, het andere ongeveer 66 keer zo zwaar. Die zijn zelf zo groot, dat ze misschien ook ooit door fusies zijn ontstaan.
142 keer de zon
Deze gebeurtenis roept meer vragen op dan ze beantwoordt
Door de samensmelting ontstond een nieuw zwart gat met ongeveer 142 keer de massa van onze zon. Ongeveer acht zonnemassa's aan energie werd weggeslingerd door het heelal, en dat zijn de zwaartekrachtgolven die nu zijn gemeten, de rimpels in een vijver wanneer iemand daar een steen in laat vallen.
Tot nu toe kenden wetenschappers twee soorten zwarte gaten. Als grote sterren sterven, ontstaat een gat dat hooguit enkele tientallen keren zo zwaar is als onze zon. In het midden van onze Melkweg staat daarentegen een 'superzwaar zwart gat', en zulke objecten kunnen miljarden keren zo zwaar als de zon zijn.
Het zwarte gat dat bij deze fusie ontstond, is het eerste dat daar tussenin valt, te groot voor het servet en te klein voor het tafellaken. ,,Deze gebeurtenis roept meer vragen op dan ze beantwoordt", aldus onderzoeker Alan Weinstein.
Ruimte en tijd
Albert Einstein stelde meer dan een eeuw geleden dat het heelal bestaat uit ruimte en tijd. Die vormden volgens hem één geheel, dat hij ruimtetijd noemde. Deze is de ruggengraat van het heelal. Bij een grote gebeurtenis kan ruimtetijd iets uitrekken of krimpen, en die golf trekt het hele heelal door.
Dat gebeurt bijvoorbeeld als zwarte gaten of neutronensterren botsen. Pas nu kunnen extreem gevoelige detectoren die trillingen meten. In Italië en de Verenigde Staten schijnen laserstralen door kilometerslange armen. Als een zwaartekrachtgolf langs de aarde trekt, verschuift de straal een miljoenste van een miljoenste van een miljoenste van een meter.
In 2015 werd zo voor het eerst een zwaartekrachtgolf waargenomen. Nederland is betrokken bij de detector in Italië. Nederlandse universiteiten hopen dat er over een paar jaar een nieuwe detector onder de heuvels van Limburg kan worden gebouwd, de Einstein Telescoop.
Wetenschappers maakten vorig jaar een simulatie van het zwarte gat in het centrum van de Melkweg (video)
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Nobelprijs Scheikunde naar herschrijvers van ‘code van het leven’
De Nobelprijs voor Scheikunde gaat dit jaar naar onderzoekers die manieren hebben ontwikkeld om dna eenvoudig te wijzigen. De Franse wetenschapper Emmanuelle Charpentier en de Amerikaanse biochemicus Jennifer Doudna krijgen de prestigieuze prijs toegekend, zo werd bekendgemaakt in Stockholm. -
PREMIUM
Heb je veel vertrouwen in een behandeling, dan heb je minder pillen nodig
Als patiënten meer vertrouwen hebben in een behandeling, slaat die beter aan. Andrea Evers doet baanbrekend onderzoek naar dit placebo-effect. Haar doel: effectievere behandelingen met minder medicijnen. -
video Florida wil 750 miljoen genetisch gemodificeerde muggen loslaten
De Amerikaanse staat Florida wil 750 miljoen genetisch gemodificeerde muggen loslaten op 1700 bewoonde eilandjes voor de kust in de strijd tegen een muggensoort die ziektes verspreidt. De proef valt niet goed bij inwoners en milieugroeperingen. Ze zijn boos dat er belastinggeld wordt uitgegeven aan een ‘Jurassic Park’-experiment. -
Onderzoek naar zwarte gaten sleept Nobelprijs voor natuurkunde in de wacht
De Nobelprijs voor de Natuurkunde is dit jaar voor de helft toegekend aan de Brit Roger Penrose en de andere helft aan de Duitser Reinhard Genzel en de Amerikaanse Andrea Ghez. Ze krijgen de prijs voor hun onderzoek naar zwarte gaten in de ruimte. -
Wetenschappers in alle staten: heelal geeft goud prijs
Voor het eerst hebben natuur- en sterrenkundigen een kosmische gebeurtenis waargenomen met zwaartekrachtgolven én licht. Deze uitzonderlijke combinatie kwam vrij bij de botsing van twee neutronensterren, ultra-compacte overblijfselen van ontplofte zware sterren. De waarneming leert onder meer dat bij zo’n botsing goud, platina en lood de ruimte in worden geblazen.
-
PREMIUM
video Het belang van bewegen: ‘Van 4000 naar 8000 stappen per dag halveert de kans op overlijden’
Neuropsycholoog Erik Scherder en cardioloog Leonard Hofstra willen iedereen met betere voeding meer in beweging krijgen. ,,Het leven wordt nu soms te gemakkelijk gemaakt’’, aldus de specialisten. -
Europa ontdekt zijn eerste zwaartekrachtgolf
Wetenschappers hebben voor de vierde keer een zwaartekrachtgolf gemeten. Dat is een trilling in de 'ruggengraat' van het heelal. Die schokgolf gaat de hele ruimte door en kwam op 14 augustus om 12.30 uur Nederlandse tijd langs de aarde. -
Wetenschappers vinden ‘lelijk eendje’ in zeehondenkolonie voor Russische kust
‘Het lelijke eendje’ noemen Russische wetenschappers deze roze zeehondenpup die ze aantroffen in de Zee van Ochotsk. Het nogal opvallende diertje is ongeveer een maand oud en deels albino. De kans bestaat dat de rest van de kolonie het afwijkende zeehondje zal verstoten. In dat geval staat men klaar het op te vangen.