Schokgolf van vulkaanuitbarsting bij Tonga bereikt Nederland

Een unieke meting, zo noemt meteoroloog Wouter van Bernebeek de waarneming. ,,Deze drukgolf heeft al een afstand van ruim 17.000 km afgelegd!” Collega-meteoroloog Wilfred Janssen van Weerplaza: ,,Wat bijzonder om dit zo te zien zeg!” Ook weerman Michiel Severin noemt het 'zeer bijzonder!’ ,,De amplitude was uiteindelijk 3 hPa, aanzienlijk hoger dan verwacht!", aldus Van Bernebeek. ,,Het geeft aan hoe ongekend krachtig die knal vanochtend moet zijn geweest...” 

De schokgolf trok tussen en 20.00 uur en 21.00 uur over Nederland. Severin: ,,Iedereen met een barometer kon de luchtdruk scherp zien oplopen op de nadering van de golf en snel zien dalen na de passage. Van de top tot de bodem wisten nauwkeurige luchtdrukmeters een verschil van maar liefst 3 hPa vast te leggen. Het duurde bijna een uur totdat de luchtdruk weer op het normale niveau was.”

De zogenoemde drukgolf was niet voelbaar, we merken er nauwelijks wat van. ,,Luchtdrukgolven kennen we allemaal. Het zware vuurwerk dat tijdens de jaarwisseling en de dagen ervoor werd afgeschoten, zorgde in vele dorpen en steden voor harde knallen. Knallen die de ramen soms deden trillen. Ditzelfde fenomeen gebeurde nu wereldwijd. De vulkaan barstte met veel kracht uit waardoor de lucht boven de vulkaan werd weggeduwd. Dit zorgde voor een luchtverplaatsing die resulteerde in een krachtige luchtdrukgolf die zich van de vulkaan verwijderde in een steeds groter wordende cirkel", aldus Severin.

Inmiddels is de luchtdruk weer op het oude niveau gekomen. ,,De krachtige uitbarsting zorgt voor een grootschalige luchtdrukgolf die met grote snelheid rond de wereld beweegt. De vulkaan ligt vrijwel letterlijk aan de andere kant van de wereld, op ruim 16.000 km afstand. De luchtdrukgolf verliest onderweg echter weinig energie waardoor de drukgolf ook boven ons land meetbaar is”, verklaart Severin.

De meest extreme vulkaanuitbarstingen kunnen zelfs de wereldgemiddelde temperatuur over een relatief korte periode lager doen uitvallen. Dat verwachten de meteorologen nu niet direct. Van Bernebeek: ,,Want bepaalde extreme weersverschijnselen (bijvoorbeeld onweer) leveren ook wel eens scherpe schommelingen in luchtdruk op. Het is natuurlijk wel ronduit bijzonder dat zo’n schokgolf (getriggerd in enkele seconden) moeiteloos zo’n enorme afstand aflegt..”

De uitbarsting van de Hunga-Tonga Ha’apai was vanuit de ruimte te zien. Een satelliet van de Japanse weerdienst wist het tot in detail vast te leggen. In korte tijd is de vorming van een enorme aswolk te zien, maar nog opvallender is een schokgolf die tot duizenden kilometers rondom de aswolk zichtbaar werd.

Doordat de vulkaan in zeer korte tijd een enorme hoeveelheid as en puin de atmosfeer inslingerde, werd de lucht rondom de vulkaan met grote kracht weggeduwd. Dit zorgde voor een schokgolf die tot duizenden kilometers van de vulkaan reikte. ,,Door de grote kracht waarmee dit fenomeen plaatsvond, ontstond een golf in de atmosfeer die zich als een rimpel in het water rondom de uitbarsting verspreidde", probeert Janssen het fenomeen te verklaren.

Op de metingen was ook in Nieuw-Zeeland een tijdelijke luchtdrukstijging te zien. Janssen: ,,Dit komt doordat langs de rand van een schokgolf de lucht wordt samengedrukt, waardoor tijdelijk meer lucht aanwezig is. Op dat moment stijgt de luchtdruk voor korte tijd. Diverse weerstations in Nieuw-Zeeland lieten een luchtdrukstijging zien van 2 tot 3 Hectopascal in 10 tot 20 minuten tijd, waarna de luchtdruk daalde en vervolgens weer stabiliseerde.”

Hij vervolgt: ,,Dit soort luchtdrukstijgingen zijn in de weerkunde niet uniek, maar de huidige situatie maakt dat het wel als zeer bijzonder kan worden beschouwd, zeker gegeven de afstand tussen de vulkaan en Nieuw- Zeeland, wat ruim 2000 kilometer is!”