Herenhuizen oplossing bij schaarse grond: ‘Je kunt zelfs je schoonmoeder in huis nemen’

Herenhuizen zijn woningen met vier verdiepingen. ,,Maar wel met je eigen voordeur op de begane grond en een tuin”, zegt architect Robert Jockin. ,,Dat is vaak toch een wens van bewoners. Na de Tweede Wereldoorlog waren flats een economische oplossing. Zo konden de grondkosten per woning omlaag, maar heb je toch te maken met meer openbare ruimtes waar niemand zich verantwoordelijk voor voelt. Met deze 4-laags herenhuizen heb je smallere en diepere woningen, zodat je toch meer woningen kunt bouwen op een klein stuk grond.”

Geen kosten algemene ruimtes
Projectontwikkelaar Bob Jansen van Lingotto heeft in het verleden diverse 4-laagswoningen gebouwd. Bijvoorbeeld in de Amsterdamse wijk IJburg. ,,De bouwkosten van zo’n herenhuis zijn relatief lager dan bij een appartementencomplex”, zegt Jansen. ,,Want daar ben je al snel 30 procent van je totale kosten kwijt aan algemene ruimtes. Denk maar aan de hal waar je binnenkomt, de lift, gangen, trappenhuizen, de berging. Bij een herenhuis staat alles wat je maakt ten doel van de bewoner.”

Jockin vertelt dat de wijk Borneo-Sporenburg in Amsterdam een enorme inspiratiebron is geweest voor veel architecten en projectontwikkelaars. Daar zijn tussen 1993 en 1996 namelijk veel 4-laagswoningen gebouwd. ,,Dat was een enorme stimulans”, zegt Jockin. ,,Daar zag je hoe je het doel kon bereiken om met een hoge dichtheid kwalitatief goede woningen te maken. Als architect kijk je altijd: hoe zou ik er zelf willen wonen? Of hoe zouden mijn ouders of kinderen ergens prettig kunnen wonen? Het voordeel van zulke herenhuizen is dat je ruimtes makkelijk kunt scheiden met verschillende vloeren. Zo kun je zelfs je schoonmoeder in huis nemen, terwijl je toch nog privacy hebt.”

Nadelen
Maar de smalle, hogere woningen, hebben volgens Jockin ook meteen een nadeel. ,,Die verschillende vloeren maken het soms ook weer onhandig. Je hebt je keuken en woonkamer bijvoorbeeld niet op hetzelfde niveau. Je woonactiviteiten zijn verdeeld over meerdere lagen. Als architect moet je dan creatief zijn, door met vides of een split level te werken. Natuurlijk kun je bij grotere woningen wel meer, maar dan moet je al denken aan een woonoppervlak van meer dan 180 vierkante meter.”

Waarom heet het herenhuis?
Volgens Jansen is het daarom lastig om sociale woningen of 4-laaghuizen in het middensegment te bouwen. ,,Ze worden niet voor niets verkocht onder de naam ‘herenhuis’. Dat klinkt chic en statig. De steden zijn erg populair om in te wonen. Daar zijn toch alle voorzieningen. Natuurlijk zijn er nu met corona mensen die groter willen wonen en een eigen kantoor aan huis willen, maar ik verwacht niet dat die trend doorzet. Het lijkt er bovendien op dat we minder Vinex-wijken willen, omdat we beseffen dat we niet zomaar alle weilanden kunnen volbouwen. De grond is niet overal voorradig. Daarom kijken we hoe we de dichtheid in de stad kunnen optimaliseren. Ik weet ook zeker dat als je nu een herenhuis in Amsterdam bouwt, je het morgen kwijt bent. Maar de ruimte is schaars. Gemeentes zien vaak liever dat je nog meer de hoogte in gaat, omdat je dan meer mensen kunt huisvesten.”

Combinatie met hoogbouw
Architect en stedenbouwkundige Sjoerd Soeters zei eerder tegen deze website al dat hoogbouw van meer dan 50 meter een achterhaald en ineffectief idee zou zijn. ,,Hoogbouw is als een avocado”, zei Soeters. ,,Naarmate het gebouw hoger wordt, wordt de pit groter en wordt het rendement van het vloeroppervlak geringer. Met name voor goedkope en middenprijzen is hoogbouw absoluut geen oplossing.” Projectontwikkelaar Jansen is het daar niet helemaal mee eens. ,,Hoewel hoogbouw inefficiënter is, maak je natuurlijk wel meer woningen dan wanneer je niet de lucht in gaat.  Een combinatie van hoogbouw met grotere meerlaagse woningen op de begane grond kan ook vaak een uitkomst zijn.” Zo bouwde Jansen in de Amsterdamse wijk Amstelwijck 4-laagswoningen met daar bovenop nog appartementen.

Architect Jockin: ,,We zijn altijd op zoek naar meer ruimtes. Ik verwacht dat we in Nederland meer de hoogte in gaan in de toekomst en dat zulke herenhuizen voor veel mensen een fijne oplossing kunnen zijn.”

Bekijk hieronder de populairste video's over wonen: